آنتی اکسیدان چیست و چه نقشی در بدن دارد؟|Antioxidant

آنتی‌اکسیدانت‌ ها یا پاداُکسَنده‌ها (به انگلیسی: Antioxidant) ترکیباتی هستند که مانع اکسیداسیون می‌شوند.

اکسیداسیون یک واکنش شیمیایی است که می‌تواند رادیکال‌های آزاد تولید کند، در نتیجه منجر به واکنش‌های زنجیره ای می‌شود که ممکن است به سلول‌های موجودات زنده آسیب برساند.

آنتی اکسیدان چیست و چه نقشی در بدن دارد؟

آنتی‌اکسیدانت‌هایی مانند تیول یا اسید اسکوربیک (ویتامین C) این واکنش‌های زنجیره ای را قطع می‌کنند.

برای تعادل استرس اکسیداتیو، گیاهان و حیوانات سیستم‌های پیچیده‌ای از آنتی‌اکسیدانت‌های همپوشانی را حفظ می‌کنند، مانند گلوتاتیون و آنزیم‌ها (به عنوان مثال، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز) که به صورت داخلی تولید می‌شوند، یا آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C و ویتامین E که از طریق تغذیه تأمین می‌شوند.

اصطلاح «آنتی اکسیدانت» برای دو گروه کاملاً متفاوت از مواد استفاده می‌شود: مواد شیمیایی صنعتی که برای جلوگیری از اکسیداسیون به محصولات اضافه می‌شوند، و ترکیبات طبیعی که در غذاها و بافت‌ها وجود دارند.

آنتی‌اکسیدانت‌های صنعتی کاربردهای گوناگونی دارند، به عنوان مثال: به عنوان مواد نگهدارنده در مواد غذایی و آرایشی و بهداشتی عمل می‌کنند و از اکسیداسیون در سوخت‌ها جلوگیری می‌کنند.

منابع خوراکی آنتی اکسیدان

1. لوتئین و زآگزانتین از مواد آنتی‌اکسیدانتی هستند که در تخم‌مرغ وجود دارند. این مواد آنتی‌اکسیدانت باعث جلوگیری از پیدایش سرطان و بیماری‌های دیگری مانند آب‌مروارید می‌شوند. از آنتی‌اکسیدانت‌های مهم بدن می‌توان از ویتامین ای نام برد.
2. ویتامین ث: یک ویتامین محلول در آب است که در همه مایعات بدن وجود دارد. از این روی یکی از نخستین مواد دفاعی بدن است ولی نمی‌تواند در بدن ذخیره شود، از این روی باید به‌طور منظم و پیوسته میوه و سبزی مصرف کرد. نیاز روزانه آن ۶۰ میلی‌گرم است. دریافت ویتامین ث به مقدار بیش از دوهزار میلی‌گرم در روز در برخی کسان پیامدهای زیانباری مانند پیدایش سنگ کلیه، تهوع و اسهال دارد. مهمترین منابع این ویتامین عبارتند از: مرکبات، فلفل سبز، کلم بروکلی، سبزی‌های برگی شکل سبزرنگ، کیوی، کلم، طالبی، توت‌فرنگی، اسفناج و سیب‌زمینی.
3. ویتامین ای: یک ویتامین محلول در چربی است که همراه با چربی‌ها در کبد و سایر بافت‌های بدن ذخیره می‌شود. ویتامین ای اثرات مهمی در بدن مانند تأخیر در پیری سلول‌ها و درمان آفتاب‌سوختگی دارد. نیاز روزانه آن در مردان پانزده واحد و در زنان دوازده واحد است. منابع غذایی مهم که ویتامین ای دارند، عبارت‌اند از: دانه‌های روغنی، جوانه گندم، آجیل، غلات سبوس‌دار و سبزی‌های برگی شکل سبزرنگ.
4. بتاکاروتن: پیش‌ساز ویتامین آ است و در بدن تبدیل به ویتامین آ می‌شود. بررسی بیش از ۶۰۰ کاروتنوئید مختلف نشان داده‌است که بتاکاروتن (یکی از کاروتنوئیدهای مهم) سبزی‌ها و میوه‌های سبز، زرد و نارنجی را از تخریب ناشی از نور خورشید حفظ می‌کند، بنابراین گمان بر این است که چنین اثری را نیز در بدن داشته باشد. اندازه معینی برای دریافت آن وجود ندارد. هویج، کدو تنبل، انواع کلم بروکلی، سیب‌زمینی شیرین، اسفناج، گوجه‌فرنگی، طالبی، هلو و زردآلو منابع غنی بتاکاروتن هستند. توجه شود که ویتامین آ نقش آنتی‌اکسیدانتی ندارد و دریافت مقادیر بالای آن برای بدن مسمومیت زا و خطرناک است.
5. سلنیم: این ماده معدنی مانع تخریب سلول‌های بدن توسط مواد اکسیژن دار می‌شود، بنابراین از بروز سرطان جلوگیری می‌کند. بهتر است سلنیم لازم از طریق مواد غذایی دریافت شود زیرا دریافت اندازه‌های بالای سلنیم از راه مکمل‌ها برای بدن سمی و خطرناک است. بهترین منابع غذایی شامل: ماهی، گوشت قرمز، غلات، حبوبات، تخم‌مرغ، مرغ و سیر است. سبزی‌هایی که در خاک‌های غنی از سلنیم، رشد می‌کنند نیز منبع خوبی از سلنیم هستند.

آنتی اکسیدان

نقش آنتی اکسیدان در بدن و سلامت

مهم است که بدانیم اصطلاح “آنتی اکسیدان” به جای یک خاصیت تغذیه‌ای ، یک خاصیت شیمیایی را منعکس می‌کند. در حالی که رادیکالهای آزاد به دلیل ماهیت خود مضر هستند، اما آنها بخش اجتناب ناپذیری از زندگی محسوب می‌شوند. بدن رادیکال‌های آزاد را در پاسخ به آسیبهای چندین عامل سبک زندگی تولید می‌کند، از جمله:
آلودگی هوا، دود سیگار، مصرف الکل، سموم، سطح قند خون بالا، مصرف زیاد اسیدهای چرب غیراشباع ، اشعه (از جمله آفتاب گرفتن بیش از حد)، عفونتهای باکتریایی، قارچی یا ویروسی، ورزش شدید و طولانی مدت که باعث آسیب بافتی می‌شود.
اما رادیکالهای آزاد محصول جانبی فرآیندهای طبیعی در سلول‌ها نیز هستند. برای مثال، هنگامی که سیستم ایمنی برای مبارزه با مهاجمان جمع می‌شود، اکسیژنی که استفاده می‌کند، ارتشی از رادیکال‌های آزاد را از بین می‌برد که ویروس‌ها، باکتری‌ها و سلول‌های آسیب‌دیده بدن را در یک انفجار اکسیداتیو از بین می‌برند.

مقداری رادیکال آزاد نیز در حین ورزش تولید می‌شود. به نظر می‌رسد که این برای القای برخی از اثرات مفید فعالیت بدنی منظم، مانند حساس کردن سلول های عضلانی به انسولین، ضروری باشد.

منبع: + +