علل سردرد در ماه رمضان | ۱۰ روش درمان سردرد روزه داری

سردرد در ماه رمضان یک مشکل فراگیر برای روزه داران بویژه در فصل تابستان می باشد. برخی از روزه داران اظهار می کنند که از اول صبح دچار سردرد شدید می شوند و برخی دیگر از بی حالی و سردرد بعد از ظهر شکایت دارند.

اما علت سردرد روزه داری چیست؟ آیا خطرناک است؟ و اما درمان و راه حل سردرد در ماه رمضان چیست؟

سردرد علل و عوامل بسیار متنوع و گوناگونی می تواند داشته باشد از تومور مغزی، انسفالیت، مننژیت گرفته تا آلودگی هوا، بی خوابی، تغذیه نامناسب و غیره

تشخیص نوع سردرد به عهده متخصص مغز و اعصاب است اما اگر شما فردی هستید که تا قبل از ماه رمضان دچار سردرد های ممتد نبوده اید و اکنون هم زمان با روزه گرفتن دچار سردرد های جدیدی می شوید نیازی به مراجعه به پزشک ندارید و ما سعی می کنیم در این مقاله علمی مشکل شما را برطرف کنیم.

به گفته دکتر غلامرضا کردافشاری استاد دانشکده طب سنتی دانشگاه تهران، از دیدگاه طب سنتی کمبود خواب و استراحت، کاهش قندخون در طول روزه داری، کم شدن مصرف کافئین، کاهش مصرف سیگار، کم آبی، کم خونی و مشکلات دستگاه گوارش و معده علل شایعی برای سردرد در ماه رمضان محسوب می‌شوند.

وی توصیه کرد افراد روزه دار ساعات خواب را طوری تنظیم کنند که دچار کم خوابی آزار دهنده نشوند. در این خصوص خواب قیلوله (یعنی از حدود یک ساعت به ظهر مانده، به مدت نیم ساعت خوابیدن) اثر نشاط بخشی دارد.

وی با بیان اینکه خواب با شکم پر بلافاصله پس از سحر توصیه نمی شود، افزود: خواب با شکم پر باعث پیدایش طعم نامطبوع در دهان، احساس کسالت و سردرد و بی نشاطی می شود که البته خواب بلافاصله پس از افطار نیز صحیح نیست، اما خواب در ساعات اولیه شب توصیه می‌شود.

چه عواملی می توانند باعث ایجاد و بروز سردرد در ماه رمضان شوند؟

کاهش قند خون

کاهش مصرف کافئین

کم خونی

بی خوابی

خواب نامناسب (بد خوابی)

تغذیه نامناسب

کم آبی بدن و عدم نوشیدن آب کافی

تغییر شرایط و روند عادی زندگی روزمره

در ادامه به بررسی عوامل سردرد در ماه رمضان می پردازیم

سردرد ناشی از کاهش قند خون

افرادی که در طول روزه داری به علت کاهش قند خون دچار سردرد می شوند، باید وعده سحری را حتما مصرف کنند اما در این وعده از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی مواد قندی فرآوری شده و شکر به مقدار زیاد بپرهیزند.

مصرف قندهای سریع الجذب مثل شکر سفید، نبات، شکلات و شیرینی تهیه شده در قنادی ها باعث جذب سریع قند خون و ترشح زیاد انسولین و به دنبال آن پایین افتادن سریع قندخون می شود و در نتیجه اعتیاد به خوردن قند و شکر و شیرینی ایجاد می شود.

سردرد به علت کم آبی

یکی از مهمترین عوامل بروز سردرد در ماه رمضان برای روزه داران بویژه در فصول گرم مواجهه بدن با کمبود آب است، اگر در طول روز بدن به اندازه کافی آب دریافت نکند، دچار کم آبی شده و همین، زمینه ساز بروز سردرد است و برای افراد دچار میگرن و سردرد، بیماری را تشدید می کند. دلیل آن نیز بروز مشکل در جریان طبیعی خون و تاثیر منفی بر اکسیژن رسانی به سلول ها و بافت ها به ویژه سلول های مغز است. این موارد باعث ایجاد سردرد می شوند.

مصرف میوه‌هایی مثل خیار، هندوانه، خربزه، انگور، گلابی، سیب، به، آلبالو و زردآلو در فاصله بین افطار تا سحر توصیه می‌شود.

سردرد به علت کاهش مصرف کافئین

یکی از مهمترین علل سردرد در ماه رمضان کاهش مصرف کافئین است .برای جلوگیری از این امر باید افراد ۲ تا ۳ هفته قبل از شروع ماه رمضان مصرف چای، قهوه و مواد دارای کافئین در رژیم غذایی خود را کاهش دهند تا به تدریج به دریافت مقدار کم آن در طول ماه رمضان عادت کنند.

مصرف چای سبز بدون کافئین به جای چای سیاه در این زمینه می تواند کمک کننده باشد.

سردرد به علت کم خونی

یکی دیگر از علل سردرد در ماه رمضان و در ماه های دیگر سال را کم خونی است . به بیماران دچار کم خونی توصیه می شود شربت عسل با آب جوش (بدون لیمو ترش) بعد از سحری و قبل از خواب مصرف کنند.

همچنین برای این بیماران در وعده‌های افطار و سحر هر بار یک لیوان شربت شیره انگور رقیق شده با آب نیز موثر خواهد بود.

سردرد به علت بی خوابی

ساعت اذان صبح رمضان امسال تقریبا چهار  بامداد می باشد و برای آماده سازی و صرف سحری می بایست حداقل ساعت ۳.۳۰ از خوب بیدار شد.

پس از خواندن نماز صبح روزه دار شاغل فرصت بسیار کمی برای استراحت دارد، از سوی دیگر شب ها خیلی از خانواده ها یا افطاری دارند و یا در مجلس افطاری حضور پیدا می کنند و حداقل تا ساعت یک بامداد هم فرصت خوابیدن نخواهند داشت حتی اگر در مجلس میهمانی هم نباشند برنامه های فشرده تلوزیونی تا ساعت ۱۲ شب روزه داران را بیدار نگه خواهد داشت.

با احتساب این موارد و گرفتن میانگین خواب مفید شبانه بیشتر از ۳ ساعت نیم نخواهد بود و البته بسیار از هموطنان ظهر ها هم فرصت خوابیدن ندارند، منابع علمی ابراز دارند که یک انسان بالغ روزانه بین ۶ تا ۸ ساعت نیاز به خوابیدن دارد بنابراین قطعنا کم خوابی یکی از مشکلات احتمالی روزه داران است که می تواند موجب خستگی روزانه و البته سردرد های متوسط گردد.

سردرد به علت خواب نامناسب

به هم ریختن ساعات خواب روزانه از جمله مواردی است که موجب بروز سردرد در ماه رمضان می گردد. در ماه رمضان خوردن سحری روزه داران را مجبور می کند تا نیمه شب از خواب بیدار شوند لذا می تواند موجب ایجاد سردرد در ایشان گردد.

سردرد به علت تغذیه نامناسب

تغذیه مسئله مهمی در حفظ سلامتی می باشد. شاید برخی این تصور را داشته باشند که گرفتن روزه با توجه به ساعات طولانی نخوردن غذا به سلامتی آنها آسیب میزند اما این درست نمی باشد.

با یک برنامه تغذیه  اصولی روزه گرفتن حتی میتواند موجب افزایش سلامتی گردد که در بخش بعدی به آن خواهیم پرداخت. اما در اینجا می خواهیم به بررسی آن دسته از موارد غذایی بپردازیم که کمبود آن ها موجب بروز سردرد می شود.

مواد قندی: سلول های عصبی بدن جهت زنده ماندن و فعالیت ایدآل خود نیاز مند مصرف گلوکز می باشند لذا مواد قندی نقش بسیار مهمی در بهبود کارکرد یسیستم اعصاب بدن انسان دارد اما این بدان معنا نیست که فرد مجبور باشد داتما مواد قندی مصرف کند.

ویتامین ها: کمبود ویتامین ها بویژه گروه B و خصوصا ویتامین B1 می تواند کیفیت کار سیستم اعصاب بدن را دستخوش تغییر و تضعیف کند.

سردرد به علت تغییر در روند عادی زندگی روزمره

تغییر ساعات خواب و بیداری، تغییر ساعات و وعده های غذایی از جمله مواردی است که موجب بروز سردرد در ماه رمضان می شوند.

روش های جلوگیری و مقابله با سردرد در ماه رمضان چه می باشد؟

به طور معمول درمان سردرد روزه‌داران در ماه رمضان کار چندان سختی نیست. پیدا کردن علت اصلی سردرد در این ماه و برطرف کردن آن می‌تواند به راحتی به شما کمک کند تا از شر این سردردها راحت شوید.

به طور کلی بیشتر افراد به دلیل کمبود آب، کم خوابی و افت قند دچار سردرد در ماه رمضان می‌شوند و از همین رو مصرف به اندازه آب و مواد قندی در زمان سحری و افطار در کنار تنظیم زمان خواب و چرت زدن در طول روز می‌تواند به شما کمک کند تا بدون مشکل این دوران را پشت سر بگذارید.

۱- برای سحری و افطار حتماً از مواد غذایی شیرین استفاده کنید

برای جلوگیری از افت قند خون در طول روز و جلوگیری از سردرد پیشنهاد می‌شود در وعده سحری حتماً از خرما، کشمش و خوراکی‌هایی با شیرینی طبیعی استفاده کنید.

برای افطار نیز بهتر است حتماً از عسل، کشمش و خرما استفاده کنید تا قند خون شما تنظیم شود. در بسیاری از مواقع علت احساس سرما در ماه رمضان افت قند و افت فشار خون است که در افرادی که قندهای مصنوعی و شیرینی‌جات بیشتری استفاده می‌کنند و یا فشار خون پایینی دارند، شایع‌تر است.

۲- مصرف چای و قهوه را کاهش دهید

بسیاری از ما بدون این که متوجه باشیم به خوردن نوشیدنی‌های کافئین‌دار عادت کرده‌ایم. اگر قصد دارید در ماه رمضان روزه بگیرید باید از چند ماه قبل از ماه رمضان مصرف کافئین را کاهش دهید تا بدن شما با کنار گذاشتن آن دچار مشکل نشود. می‌توانید میزان مصرف چای و قهوه را به یک تا دو بار در روز کم کنید.

کافئین موجب از دست رفتن آب بدن می‌شود، از همین رو نوشیدن آن در ماه رمضان آن هم به مقدار زیاد به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. شما می‌توانید برای سحری و افطار از یک لیوان چای کم رنگ یا تنها یک فنجان کوچک قهوه اسپرسو، قهوه ترک یا هر نوع قهوه دیگری که میل دارید استفاده کنید.

۳- خوردن ۸ لیوان آب را فراموش نکنید

با خوردن آب به راحتی با سردرد روزه‌داری خداحافظی کنید. در اکثر مواقع سردرد روزه‌داران در رمضان با نوشیدن آب برطرف می‌شود. بدن شما در طول روز به ۸ لیوان آب نیاز دارد. در صورتی که در سحری و افطار این میزان آب را به بدن نرسانید، بدن با کم آبی مواجه می‌شود.

از همین رو ممکن است در طول روز با علائمی مثل سردرد، خستگی و بی‌حالی مواجه شوید. گاهی اوقات علت سرگیجه در ماه رمضان نیز می‌تواند ناشی از کمبود آب باشد. سعی کنید چند لیوان آب در وعده سحری بنوشید. از افطار تا زمانی که به خواب می‌روید هم چندین لیوان آب بنوشید تا کم آبی بدن جبران شود.

۴- به اندازه بخوابید

گاهی اوقات مهم‌ترین علت سردرد در ماه رمضان کم خوابی است. از آنجایی که روزه‌داران برای خوردن سحری از خواب بیدار می‌شوند و ممکن است بعد از آن نتوانند به راحتی بخوابند، بدن با کمبود خواب مواجه می‌شود. برای پیشگیری و درمان سردرد روزه‌داران در رمضان باید سعی کنید بعد از خوردن سحری چند ساعت بخوابید. در صورتی که زمان لازم برای این کار را ندارید حتماً در طول روز چند بار چرت بزنید تا کم خوابی‌تان جبران شود.

۵- از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و گرما اجتناب کنید

قرار گرفتن در معرض نور خورشید و گرمای زیاد موجب عرق کردن و از دست رفتن آب بدن و در نتیجه سردرد می‌شود. سعی کنید در طول ماه رمضان لباس‌های خنک و روشن بپوشید و در معرض گرمای خورشید و مکان‌های گرم قرار نگیرید.

۶- از مصرف غذاهای حاوی قند  کربوهیدرات ساده اجتناب کنید

غذاهایی که حاوی کربوهیدرات‌های ساده هستند، خیلی رود قند خون را افزایش می‌دهند و از طرفی به سرعت نیز موجب افت قند خون می‌شوند. این موضوع موجب می‌شود تا فرد بعد از چند ساعت از خوردن سحری با سردرد و افت قند مواجه شود. برای وعده سحری سعی کنید کمتر از کربوهیدرات‌های ساده و شیرین استفاده کنید.

۷- برای پیشگیری از سردرد از داروهای کمکی استفاده کنید

اگر معمولاً دچار سردرد می‌شوید و بدن شما قادر به تحمل گرسنگی و تشنگی روزه‌داری نیست، می‌توانید از داروهای پیشگیرانه استفاده کنید. این داروها معمولاً برای ۱۲ ساعت ناشتا تأثیرگذار هستند. برای این کار می‌توانید موقع سحری از یک قرص ناپروکسن ۵۰۰ میلی‌گرم استفاده کنید. البته فراموش نکنید که مصرف هر قرصی باید با تجویز پزشک باشد و در صورت تشخیص متخصص مصرف شود.

۸- از خوردن سریع غذا در افطار اجتناب کنید

اگر به دنبال پیدا کردن علت سردرد و سرگیجه بعد از افطار هستید، باید بدانید که خوردن سریع و یک باره حجم زیادی مواد غذایی می‌تواند موجب ایجاد این حالت شود. برای رفع سردرد بعد از افطار باید ابتدا روزه خود را با خرما و آب جوش باز کنید. سپس به آرامی و بعد از نیم ساعت شروع به خوردن غذا کنید.

۹- از طب سنتی برای درمان سردرد کمک بگیرید

برای درمان سردرد روزه‌داران در رمضان می‌توانند از شربت سکنجبین، شربت ریواس، شربت زرشک، شربت آلو، شربت خاکشیر با گلاب استفاده کنند. این شربت‌ها هم در درمان کم آبی بدن مؤثر هستند و هم به پیشگیری و درمان سردرد کمک زیادی می‌کنند.

۱۰- در صورت نیاز از پزشک کمک بگیرید

اگر سردردهای شما با روزه گرفتن زیاد شده و حتی با به کار بردن راه‌حل‌هایی که در این مقاله ذکر شد، باز هم بعد از روزه گرفتن دچار سردرد می‌شوید، بهتر است روزه گرفتن را کنار بگذارید و این موضوع را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید.

توصیه های کلی برای  جلوگیری از بروز سردرد در ماه رمضان

باید سعی کنید شب ها قبل از ساعت ۱۲ بخوابید.

تا جایی که میتوانید بعد از ظهر ها بین ساعات ۱۴ الی ۱۹ حدود ۱.۳۰ تا ۲ ساعت خواب داشته باشید.

در طی روز از انجام کارهای غیر ضروری خودداری کنید.

تا جای ممکن از قرار گیری در معرض تابش نور خورشید پرهیز کنید.

سحر ها حتما میوه بخورید (خیار، هندوانه، طالبی).

سحرها حتما سبزیجات هم بخورید (گوجه فرنگی، کاهو، سبزی خوردن و…)

سحرها اگر میتوانید حداقل یک عدد گردو یا مقداری بادام زمینی بخورید.

اگر دستور منع مصرف از سوی پزشک ندارید، سحر ها نصف قرص ویتامین B1 صدمیلی گرم و نصف قرص ویتامین C  مصرف کنید. (از مصرف قرص های مولتی ویتامین خارجی و داروهای تقویتی دیگر خودداری کنید)

از خوردن غذاهای چرب و سنگین مانند (کله پاچه، آبگوشت و…) در هنگام سحر خودداری کنید.

از خوردن غذاهایی که تشنه کننده هستند مانند (ماکارانی ها، سیب زمینی، نان بربری، ترشی یا شور، پنیر و..) خودداری کنید.

اگر به تخم مرغ حساسیت ندارید، سحر ها یک تخم مرغ آبپز (مغز پخت) بخورید.

از مصرف سوسیس، کالباس ، همبرگر، ژامبون و غذاهای پخته بسته بندی شده خودداری کنید.

هنگام سحر یک لیوان چای شیرین و دو لیوان آب مصرف کنید.

درد هنگام خوردن سحری حتما از خرما یا عسل یا مربا استفاده کنید.

زمانی که ساعت افطار بعد از ساعت ۸ شب است افطاری و شام را با هم صرف کنید.

افطاری را مختصر و شام را کامل بخورید.

در زمان افطار یک لیوان چای شیرین و دو لیوان آب خنک بنوشید و تا آخر شب هر یک ساعت یک لیوان کامل آب بنوشید.

برای افطار حتما مواد پروتئینی (مانند گوشت قرمز و مرغ و …) مصرف کنید.

منبع: تصویرزندگی