علائم سنگ کلیه چیست؟ + ۳ راه دفع سنگ کلیه بزرگ

سنگ‌ کلیه در واقع جسم جامدی هستند که به دلایل مختلفی در کلیه‌ به وجود می‌آید. پزشک معالج شما برای درمان سنگ کلیه ممکن است راهکارها و توصیه‌های درمانی مختلفی ارائه دهد. تشکیل سنگ به عوامل مختلفی بستگی دارد که یکی از این عوامل تاثیر گذار مواد غذایی دریافتی توسط فرد است. بنابراین بسته به نوع سنگ کلیه پزشک یا متخصص تغذیه ممکن است مصرف برخی از مواد غذایی را منع کرده و برخی مواد غذایی را برای تضمین سلامت کلیه مفید بداند. ما در این مقاله سعی داریم در مورد این بیماری و عوامل به وجود آورنده‌ی آن صحبت کنیم و سپس به چگونگی درمان انواع آن بپردازیم. بنابراین اگر سنگ کلیه دارید و یا قبلا درگیر آن بودید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با راهکارهای مناسب درمان و پیشگیری از بروز سنگ کلیه آشنا کنیم.

علت سنگ کلیه چیست؟

با اینکه انواع مختلفی از سنگ‌های کلیه وجود دارند اما می‌توان برای همه‌ی انواع آن‌ها دلایل مشترکی پیدا کرد. عواملی که معمولا می‌توانند منجر به تشکیل سنگ شوند شامل موارد زیر هستند:

1. عدم نوشیدن آب و مایعات کافی در طول روز
2. ورزش زیاد که به دنبال آن تعریق افزایش پیدا می‌کند
3. چاقی و اضافه وزن
4. عمل‌های جراحی برای کاهش وزن
5. ابتلا به برخی از بیماری‌های عفونی خصوصا عفونت ادراری
6. داشتن سابقه خانوادگی سنگ کلیه
7. مصرف زیاد نوشیدنی‌ها و مواد غذایی حاوی افزودنی فروکتوز

علائم سنگ کلیه

سنگ کلیه در واقع مانند گلوله‌ شنی است که می‌تواند اندازه‌های مختلفی داشته باشد. گاهی به سختی با چشم دیده می‌شود و گاهی اوقات هم به بزرگی یک توپ گلف است. مسلما هر چقدر اندازه سنگ بزرگ تر باشد علائم بیشتر و بدتری دارد. این علائم بیشتر در زمان دفع دیده می‌شوند بنابراین موارد گفته شده در ادامه علائم دفع سنگ کلیه به شمار می‌روند و زمانی که سنگ حرکت نکند و در کلیه باشد اصولا علامت خاصی دیده نمی‌شود.

1. احساس درد زیاد در قسمت پهلوها و پشت کمر
2. دردهای شکمی بی دلیل که به راحتی از بین نمی روند
3. مشاهده‌ی خون در ادرار
4. تب و لرز
5. بوی بد ادرار و شفاف نبودن رنگ آن

انواع سنگ کلیه

به طور کلی ۴ دسته سنگ کلیه وجود دارد که شما ممکن است به یکی از انواع آن مبتلا شده باشید. انتخاب راه درمانی مناسب برای درمان فوری سنگ کلیه علاوه بر اندازه و موقعیت مکانی سنگ به نوع آن هم بستگی دارد، برای همین شناسایی دقیق نوع سنگ کلیه برای درمان بهتر آن ضروری است. در ادامه بیشتر با انواع سنگ کلیه آشنا خواهید شد.

۱. سنگ کلیه های کلسیمی

این نوع از سنگ‌ها خود به ۲ دسته‌ی سنگ‌های کلسیم اگزالات و کلسیم فسفات تقسیم می‌شوند که از بین این دو نوع سنگ‌های کلسیم اگزالاتی رایج تر هستند. برخی به اشتباه تصور می‌کنند که برای جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیمی باید مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم را متوقف کنند اما باید به این نکته توجه داشته باشید که اگر شما به اندازه‌ی نیاز بدنتان کلسیم دریافت کنید این کلسیم به وسیله عضلات و استخوان‌ها جذب می‌شود و دیگر کلسیم اضافی باقی نمی‌ماند که بخواهد به کلیه وارد شده و تجمع پیدا کند. اینکه کلیه‌های شما سنگ‌های کلسیمی بسازد به عوامل مختلفی مانند دریافت بیش از حد کلسیم و یا داشتن سابقه خانوادگی سنگ کلیه بستگی دارد و نیازی به حذف صد در صد لبنیات و یا دیگر مواد غذایی حاوی کلسیم نیست.

۲. سنگ کلیه های اوریک اسیدی

زمانی که ادرار اسیدی باشد سنگ‌های اسید اوریکی با احتمال بیشتری به وجود می‌آیند. اسیدی شدن ادرار می‌تواند به دلیل مصرف زیاد منابع غذایی اسیدی مانند انواع گوشت‌ها مخصوصا گوشت امعاء و احشاء مثل قلب، کلیه و کبد باشد. این مواد غذایی حاوی پورین هستند که باعث اسیدی شدن ادرار می‌شوند. این نوع از سنگ‌ها بیشتر الگوی ارثی دارند و در افراد دارای سابقه خانوادگی دیده می‌شوند.

۳. سنگ کلیه های استراویتی

سنگ‌های استراویتی ممکن است به دلیل عفونت در مجاری ادراری به وجود بیایند و بعد از تشکیل هم به سرعت بزرگ می‌شوند و گسترش می‌یابند. البته این نوع از سنگ‌ها در مقایسه با دیگر سنگ‌ها کمتر دیده می‌شوند.

۴. سنگ کلیه های سیستئینی

این نوع از سنگ‌ها هم کم یاب هستند و بیشتر به شکل ارثی به وجود می‌آیند. افرادی که به بیماری سیستئینوری مبتلا هستند از طریق ادرار سیستئین دفع می‌کنند، سیستئین یک آمینواسید است که در حالت عادی داخل ادرار دیده نمی‌شود اما در این بیماران به دلیل وارد شدن آن‌ها به ادرار امکان تشکیل سنگ‌های سیستئینی وجود دارد.

راه های درمان سنگ کلیه

همانطور که قبل تر هم گفتیم درمان سنگ کلیه به اندازه، موقعیت و جنس سنگ بستگی دارد. ما در این بخش انواع راه‌های درمانی برای اندازه‌های مختلف سنگ‌ها را بررسی خواهیم کرد.

درمان سنگ‌ کلیه های کوچک

سنگ‌هایی که اندازه کوچکی دارند تنها در زمان حرکت داخل مجاری و دفع باعث ایجاد درد می‌شوند. که این درد ممکن است ۲-۱ روز طول بکشد. راهکار درمانی مناسب برای این نوع سنگ‌ها در واقع کمک به کاهش درد و راحت تر کردن دفع آن است. برای این منظور شما می‌توانید توصیه‌های زیر را به کار بگیرید.

• نمک مصرفی خود را کاهش دهید چون اگر سنگ شما از نوع کلسیمی باشد خوردن نمک بیشتر باعث افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار می‌شود
• برای کاهش درد پزشک ممکن است داروهای ضد درد و یا ضد التهاب را تجویز کند
• سعی کنید مایعات بیشتری بنوشید تا با افزایش ادرار تولیدی زود تر سنگ‌ها را دفع کنید

درمان سنگ کلیه بزرگ

اگر سنگ کلیه‌ی شما به قدری بزرگ باشد که نتوانید آن را به وسیله‌ی ادرار دفع کنید، پزشک شما ممکن است برای برداشت آن به عمل جراحی کلیه متوسل شود. روش‌های مختلفی برای برداشتن سنگ‌های کلیه وجود دارند؛ مانند:

1. سنگ شکنی به وسیله ی موج شوک : در این روش سنگ‌ها به وسیله‌ی امواج اولتراسوند یعنی امواج صوتی با فرکانس بالا شکسته می‌شوند. این امواج قادر هستند سنگ‌های بزرگ را به قطعات کوچک تری تقسیم ‌کنند تا راحت تر از طریق ادرار دفع شوند.
2. اورتروسکوپی: در این روش یک دستگاه به نام اورتروسکوپ که دوربین دارد را وارد مجاری ادراری شما کرده و بعد از مشاهده‌ی سنگ‌ها آن‌ها را یا با وسیله‌ی دیگری خارج می‌کنند و یا با لیزر آن‌ها را به قطعات کوچک تری تبدیل می‌کنند تا به صورت طبیعی از ادرار دفع شوند.
3. نفرولیتوتومی از راه پوست: در این روش بازهم از ابزاری به نام نفروسکوپ استفاده می‌شود. ابتدا یک برش کوچک در پوست پشت شما ایجاد می‌شود و سپس نفروسکوپ را از آن عبور داده و وارد کلیه‌ها می‌کنند. پزشک در این مرحله یا به وسیله‌ی لیزر سنگ‌ها را می‌شکند و یا آن را با روش مخصوصی بیرون می‌کشد.

برای درمان سنگ کلیه چی بخوریم؟

یکی از نکات اصلی و مهم در درمان سنگ‌ کلیه در منزل این است که بدن شما نباید کم آب یا اصطلاحا دهیدراته شود. بنابراین اکثر راهکارهای درمانی مناسب برای سنگ کلیه شامل نوشیدنی‌های مختلفی می‌شوند که به دفع راحت تر سنگ‌ها کمک می‌کنند. در ادامه بیشتر با این نوشیدنی‌های مفید برای کلیه آشنا خواهید شد.

۱. درمان سنگ کلیه با آب

کلید اصلی درمان سنگ کلیه نوشیدن آب به مقدار کافی است. آب یکی از اجزای اصلی و ضروری در رژیم مناسب برای دفع سنگ کلیه است. توصیه می‌شود افراد سالم که سابقه‌ی سنگ کلیه ندارند روزی ۸-۷ لیوان آب در روز مصرف کنند اما این مقدار برای آن‌هایی که سنگ کلیه دارند تا ۱۲ لیوان در روز افزایش پیدا می‌کند. حتی بعد از دفع سنگ هم بهتر است همین مقدار آب را روزانه بنوشید تا از عود مجدد سنگ جلوگیری کنید. یکی از راه‌های تشخیص کفایت مصرف آب توجه به رنگ و کیفیت ادرار است. رنگ ادرار باید زرد روشن باشد و اگر تیره شود نشان دهنده‌ی این است که بدن شما دهیدراته است و آب مصرفی شما کافی نیست.

۲. درمان سنگ کلیه با آب لیمو

شما می‌توانید از آب لیموی تازه برای طعم دار کردن آب مصرفی خود استفاده کنید. آب لیمو به دلیل داشتن ترکیبی به نام سیترات از تشکیل سنگ‌های کلسیمی جلوگیری می‌کند.

۳. درمان سنگ کلیه با آب ریحان

ریحان یک سبزی مقوی است که از گذشته برای درمان مشکلات گوارشی از آن استفاده می‌شده. این سبزی حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی است که برای سلامت کلیه‌ها کمک کننده است. می‌توانید از برگ خشک ریحان در چایی و یا غذای خود استفاده کنید و یا ریحان را به همراه ترکیبات دیگری مانند توت فرنگی مخلوط کرده و با آن اسموتی درست کنید.

۴. درمان سنگ کلیه با سرکه ی سیب

سرکه‌ی سیب حاوی استیک اسید است که به حل شدن سنگ‌های کلیوی کمک خواهد کرد. از طرفی مصرف سرکه‌ی سیب می‌تواند باعث کاهش درد ناشی از دفع سنگ هم بشود. برای استفاده از سرکه‌ی سیب می‌توانید ۲ قاشق چای خوری از آن را همراه با یک لیوان آب مخلوط کرده و آن را بنوشید. همچنین می‌شود از آن برای تهیه سس سالاد و یا طعم دهی به غذای خود استفاده کرد.

۵. درمان سنگ کلیه با آب کرفس

در برخی از مطالعات رابطه‌ی معنی داری بین مصرف آب کرفس و کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه دیده شده است. برای استفاده از کرفس می‌توانید آن را همراه با آب میکس کرده و با کمی آب لیمو سرو کنید.

۶. درمان سنگ کلیه با آب انار

انار مدت هاست که برای درمان سنگ کلیه به کار برده می‌شود. آب انار به دلیل داشتن خواص آنتی اکسیدانی خود می‌تواند به سلامت کلیه‌ها کمک کرده و همچنین از تشکیل مجدد سنگ جلوگیری کند. همینطور آب انار می‌تواند با کاهش خاصیت اسیدی ادرار ریسک تشکیل سنگ‌های کلیوی خصوصا انواع اوریک اسیدی را کاهش دهد. اینکه دقیقا نوشیدن چه مقدار آب انار برای کمک به درمان فوری سنگ کلیه نیاز است هنوز کامل مشخص نیست اما اکثرا نوشیدن ۲-۱ لیوان آب انار در روز را منطقی می‌دانند.

۷. درمان سنگ کلیه با گیاه دم اسبی

این گیاه به دلیل تاثیری که بر روی افزایش ادرار دارد می‌تواند برای دفع راحت تر سنگ کلیه مناسب باشد. همچنین این گیاه دارای خواص آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریال است که برای درمان عفونت‌های مجاری ادراری هم می‌تواند کمک کننده باشد. بنابراین به طور کلی با توجه به خواصی که گفته شد گیاه دم اسبی می‌تواند به دفع بهتر و راحت تر سنگ از کلیه کمک کند. البته مصرف آن برای کودکان و مادران باردار و شیرده توصیه نمی‌شود.

بعد از دفع سنگ کلیه چیکار کنیم؟

اگر سنگ کلیه‌ی شما کوچک باشد و به صورت طبیعی آن را دفع کنید نیازی به نگرانی نیست و بعد از دفع سنگ حال بهتری پیدا کرده و قادر به انجام کارهای روزمره‌ی خود هستید. تنها نکته‌ی مهم بعد از دفع سنگ‌ها ادامه‌ روند قبلی و نوشیدن آب و مایعات زیاد است تا مجددا سنگ‌های کلیوی شکل نگیرند اما زمانی که شما به وسیله‌ی عمل‌های جراحی سنگ‌های کلیوی را خارج می‌کنید داستان کمی متفاوت است. بعد از جراحی به مدت ۲-۱ روز استراحت کنید. اگر در ادرار خون مشاهده کردید نیازی به نگرانی نیست و این موضوع کاملا طبیعی است. سعی کنید مقدار زیادی آب بنوشید این به شما کمک می‌کند تا اگر سنگی در کلیه باقی مانده دفع شود برای همین ممکن است پزشک شما داروهایی تحت عنوان مسدود کننده‌های آلفا (Alpha-blockers) را هم تجویز کرده تا دفع سنگ‌های باقی مانده راحت تر شود.

درمان سنگ کلیه در طب سنتی

طب سنتی از جهات مختلف توصیه‌هایی برای درمان و دفع راحت تر سنگ‌های کلیوی دارد. تعدادی از مواد غذایی معرفی شده به دلیل خاصیت ادرار آوری که دارند می‌توانند باعث دفع زودتر سنگ‌ها شوند و تعدادی دیگر هم از بازگشت مجدد آن‌ها جلوگیری می‌کنند. در زیر برخی از مواردی که در طب سنتی برای درمان سنگ کلیه توصیه می شود را می بینید :

• برای مصرف پروتئین بهتر است از گوشت‌های نازک و بدون و چربی مانند گوشت پرندگان استفاده کنید.

• از مصرف غذاهای پرچرب و سنگین که هضم سختی دارند مانند انواع غذاهای چرب و سرخ کردنی، کله پاچه، فست فودها و مواد غذایی حاوی پنیر پیتزا پرهیز کنید.

• سعی کنید برای مصرف لبنیات به سراغ انواع کم چرب آن بروید.

• نوشیدنی‌هایی مانند آب حبوبات (آب نخود یا لوبیا)، آب کرفس، آب هندوانه، آب هویج و عرق خارشتر دارای خاصیت ادرار آوری هستند برای همین به دفع راحت تر سنگ کمک می‌کنند.

• با استفاده از خربزه و تخم آن می‌توانید معجون خوبی برای سنگ کلیه تهیه کنید. به این منظور بهتر است مقداری از خربزه را به همراه تخم آن داخل مخلوط کن ریخته و آن‌ها را کاملا مخلوط کنید تا این مخلوط در آخر سفید رنگ و یک دست شود.

• یکی از عوارض داشتن سنگ کلیه یبوست است. اگر در دفع مدفوع مشکل داشتید برای درمان یبوست خود می‌توانید از انجیر خشک یا میوه‌های خشک دیگری مانند زردآلو، کیوی و یا هلو استفاده کنید.

منبع: زیره